Trước hết, cần giải thích rằng, đây không phải là một công thức toán học đơn thuần mà là công thức đại diện cho hiệu quả kinh tế của nông nghiệp du lịch dựa trên các yếu tố cấu thành, phát triển mà các chủ thể làm du lịch nông nghiệp tại Đài Loan - nơi tác giả làm việc, tư vấn nhiều năm về du lịch nông nghiệp đã tổng kết. Đó là trên cùng một diện tích đất, trong cùng một thời gian, du lịch nông nghiệp có thể mang lại thu nhập gấp từ 6 đến 16 lần thu nhập so với hoạt động nông nghiệp truyền thống.

Vậy, từng con số trong công thức này đại diện cho điều gì?

Trước tiên, số 1 là sản nghiệp nông nghiệp truyền thống. Đó là hoạt động sản xuất nông nghiệp truyền thống theo nghĩa nguyên bản, ví dụ như vùng Da Hu trồng dâu tây, vùng Ali Shan trồng trà ô long. Ở  nông trại trồng dâu tây thì chủ yếu là thu hoạch trái tươi để bán cho các siêu thị, trồng trà thì thu hoạch, sơ chế, sao trà để bán. Những nông trại hay vùng này đã tạo thành tiếng vang với chất lượng sản phẩm ổn định của mình.

Số 2 là sản nghiệp nông nghiệp nâng cao. Trong đó bao gồm chế biến sâu, tinh hóa sản phẩm từ những sản phẩm nông nghiệp ở sản nghiệp nông nghiệp truyền thống thành những thương phẩm nông nghiệp hấp dẫn. Tinh hóa ở đây có thể hiểu theo hai chiều, nếu sản xuất truyền thống là một loại sản phẩm thì có thể nghĩ đến nhiều trạng thái tồn tại của sản phẩm đó trong các thương phẩm khác nhau. Ví dụ này ở Việt Nam với ngành hàng sen Đồng Tháp có lẽ là rất sát, vì tất cả các bộ phận của cây sen đã cho ra hàng chục loại thương phẩm khác nhau, với chức năng, công dụng khác nhau.

Nghĩa thứ hai là cùng một loại sản vật, sản phẩm nhưng tìm thêm những loại, những giống cùng nhóm để trồng, để nuôi, cho ấn tượng với du khách rằng, nông trại rất chuyên sâu về lĩnh vực đó.

Ở một vùng có thu nhập cao như Đài Loan (thu nhập bình quân đầu người khoảng 30.000 USD/năm) với công nghiệp chế tạo, sự giao thoa văn hóa với độ mở tối đa trên nền tảng văn hóa Trung Hoa bản địa đã biến những sản phẩm đáp ứng nhu cầu thường nhật trở nên tinh tế hơn, đa sắc hơn, đa dạng hơn, đáp ứng nhu cầu của nhóm nhỏ hơn. Bởi vậy, sản phẩm nông nghiệp cũng cần được tinh hóa về thành phần, định lượng, tác dụng, bao bì cho đến trải nghiệm người dùng. Ở nhiều khía cạnh, sự "hóa thân" của sản phẩm nông nghiệp thành "thương phẩm nông nghiệp" ở Đài Loan đã đạt đến đỉnh cao của thế giới.

Điều này khiến du khách cảm thấy hấp dẫn hơn rất nhiều so với việc đến một nông trại chỉ xem nghe, ăn uống, chụp hình, đi vệ sinh rồi đi về và buông một câu: “Tưởng gì, cái này ngoài kia bán đầy”. Như vậy, ở số 1 và số 2 là việc làm cho sâu sắc, tinh hóa sản nghiệp nông nghiệp truyền thống, cung cấp được những “thương phẩm nông nghiệp đặc sắc”. Từ đó trong vô vàn lựa chọn cho một khoảng thời gian quý giá của du khách nội địa lẫn du khách nước ngoài, làm sao để du khách chọn tôi?

Ngoài việc tham gia vào Hiệp hội của tác giả để cùng nhau có một hạ tầng quảng bá, hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau một cách công bằng, đoàn kết thì bản thân các nông trại cũng đều cần và giải quyết được những câu hỏi: Tại sao lại là tôi? Tại sao lựa chọn tôi? Cùng là ngắm cảnh điền dã thôn quê, nhưng nông trại du lịch này có tất cả các giống hoa anh đào, ở các nơi kia có đặc trưng là món lẩu dưỡng sinh...

Thiên nhiên, cảnh vật thật hay trải nghiệm nông nghiệp không phải là những điều mà du khách chờ đợi những tiếng “wow” quá lớn như đứng trước những di sản thiên thiên thế giới, đứng trước những kì quan hiện đại được xây dựng bởi con người. Càng không phải những show tạp kĩ công phu, hoành tráng, được thực hiện bởi những diễn viên chuyên nghiệp với những đạo cụ, sân khấu chuyên nghiệp và đắt tiền mà chính bởi những người nông dân trên mảnh vườn của mình, trên mảnh ruộng của mình, ở gian bếp của mình...

Bởi vậy, nông trại du lịch hướng đến những câu thốt ra như: “Ồ, hóa ra là thế”, “À, lâu lắm rồi mới lại chứng kiến lại”, hay “Đẹp quá”, “Dễ thương quá”, “Tuyệt quá”, “Thư giãn quá”, “Phải ở lại đây mấy hôm mới được” hay “Chủ nhà chu đáo quá”…

Muốn du khách thốt ra những câu cảm thán như trên thì không cách nào khác ngoài cách làm thật nhất, trực quan nhất, tận tay nhất, đặc trưng nhất của mình. Kế đến là giải quyết được “tại sao là tôi?". Trong bối cảnh một khu vực mà người dân có thu nhập cao, có đủ khả năng đi du lịch nước ngoài thì nông trại du lịch Đài Loan còn giải quyết được một khâu là tạo ra bản sắc cho chính mình. Đó chính là sự kết hợp giữa nét đặc trưng về trải nghiệm nông nghiệp sự tinh tế với ẩm thực, dịch vụ đạt chuẩn, tạo ra sự an toàn, thoải mái cho du khách.

Số 3 là trải nghiệm những hoạt động sản xuất, chế biến, thưởng thức sản phẩm vật chất và tinh thần từ nông nghiệp, từ văn hóa nông thôn.

Nông nghiệp du lịch cung cấp những trải nghiệm về nông nghiệp, nông thôn nên không bao giờ là một địa điểm gần đô thị. Vậy nên, khi du khách vừa tới nông trại thì việc đầu tiên không phải là giải thích, giảng giải, giới thiệu về nông trại của mình mà là chỉ lối nhà vệ sinh, mời khăn mặt ấm và nước uống đặc trưng của nông trại.

Nếu là một đoàn khách tập thể thì hoạt động đầu tiên mà họ thích cũng không phải là giải thích điều gì đó, diễn giải lịch sử mà là một hoạt động tập thể để làm nóng không khí sau một hành trình. Để từ hoạt động tập thể sôi động có liên quan đến sản phẩm, một công đoạn trong làm sản phẩm tại nông trại thì sau đó việc giảng giải về lịch sử của ngành nghề, của nông trại sẽ dễ vào hơn.

Một điểm rất thú vị trong việc bố trí, sắp đặt các hoạt động trải nghiệm này là nông trại lưu ý đến việc phân chia khách thành các nhóm, các cặp để khi hoạt động diễn ra có sự ganh đua một cách vui vẻ giữa các đội với nhau. Đó có thể đơn giản là việc đánh trứng bằng tay, giã mochi..., những hoạt động có nhịp độ, có âm thanh, có đánh dấu mức độ hoàn thành như thế này sẽ tạo không khí rất sôi động. Đội nào cũng muốn được trọng tài là người chủ nông trại hay người quản trò tuyên bố “đạt rồi”, “thắng rồi”.

Nói cách khác, không để cho du khách lười vì nếu họ lười thì nông trại sẽ có ít thu nhập theo nhiều chiều. Hãy để du khách cất công đến nông trại là một thành công bước đầu dù khó khăn và hãy giữ họ ở lại nông trại lâu hơn, không có cảm giác đi về mà không ấn tượng gì hoặc đáng tiếc hơn là không có gì cho họ chi tiêu nhiều hơn dự kiến. Vậy nên phổ biến ở các nông trại, điểm đến du lịch nông nghiệp thường bố trí các trải nghiệm đặc sắc tùy vào loại hình, sản của nông trại của mình.

Du lịch nông nghiệp cung cấp những trải nghiệm về nông nghiệp, nông thôn. Ảnh: NH.

Một số mô hình trải nghiệm điển hình như hoạt động DIY (do it yourself - PV). Du khách chi tiền để chế biến, chế tạo, tạo tác ra một sản phẩm có thể là thực phẩm, mỹ phẩm, món quà lưu niệm, vật phẩm trang trí có giá trị sử dụng thật và đương nhiên gắn liền với sản vật, truyền thống của nông trại, điểm đến nông nghiệp du lịch đó. Bằng cách này, nông trại vừa có thu nhập thực tế, vừa thu nhập được ấn tượng, kí ức của du khách về nông trại của mình, vừa có cơ hội để quảng bá thêm về mình ngay cả khi du khách đã rời khỏi nông trại.

Hay như hoạt động thử nghiệm và bình chọn. Nếu nghĩ rằng một loại trái cây không đặc sắc thì khó làm du lịch nông nghiệp được và chứng tỏ chưa có tư duy làm du lịch. Ví dụ một nông trại trồng quả bơ này, ngoài ấn tượng với việc nông trại trồng 25 giống bơ phổ biến trên thế giới, trên diện tích hơn 2ha, có thể tổ chức màn thử ăn bơ với các loại sốt khác nhau và đưa ra ý kiến. Trải nghiệm này rất đơn giản nhưng mang lại những cảm xúc rất thú vị cho du khách khi họ được biểu đạt ý kiến cá nhân của mình.

Hãy làm cho du khách được học thêm các kiến thức phía sau mỗi sản phẩm. Cũng vẫn ở nông trại trồng trái bơ này, du khách trước khi đi vào trải nghiệm làm món cuốn với bơ thì được hướng dẫn cách phân biệt các giống bơ khác nhau và các dấu hiệu, cách nhận biết trái bơ đã chín khác nhau...

Nông trại du lịch không nhất thiết phải “full option”, đầy đủ dịch vụ. Tại Đài Loan, theo nhóm chủ đề có du lịch nông nghiệp về trà, gạo, hoa, chăn nuôi, thủy sản, khoáng sản... Còn dịch vụ chia làm hai loại là nông trại du lịch tổng hợp cung cấp dịch vụ trải nghiệm, ẩm thực, lưu trú và nông trại trải nghiệm chỉ cung cấp dịch vụ trải nghiệm, ẩm thực nên không phải chủ thể nào cũng gặp áp lực hoặc cần đầu tư quá nhiều vào dịch vụ lưu trú.

Sẽ là thiếu sót nếu không nhắc tới một điểm rất cụ thể nhưng cũng rất cần thiết cho việc quảng bá hình ảnh của nông trại du lịch, đó là điểm "check in", biểu tượng của nông trại. Việc bán hàng, quà tặng cho du khách đem về cũng là một phần không thể thiếu khi du khách rời khỏi nông trại vì đây là khâu giúp nông trại có thêm thu nhập, thêm cơ hội quảng bá.

Có lẽ việc chiết tự chữ “bạn thủ lễ” trong trường hợp này cũng rất thú vị. “Bạn thủ lễ” là âm Hán - Việt, dịch nghĩa nôm na là quà tặng dành cho bạn bè, hay quà mua về cho bạn bè mỗi khi đi xa. Tuy nhiên một ý nghĩa nữa cũng rất thú vị cho các nông trại du lịch là món quà đi kèm bàn tay, nghĩa là không để du khách về mà tay không. Trên tay họ phải có món quà gì đó từ nông trại, có thể được mua hoặc được tặng, miễn là đừng để họ tay không đi về.

Và để du khách đến với mình những lần sau nữa. Nông trại du lịch Đài Loan thường xuyên đưa ra những thay đổi, những sáng tạo trên nền số 2 và số 3 và cập nhật lên mạng xã hội được dùng phổ biến là Facebook để kết nối với du khách và mời gọi họ quay lại những lần tiếp theo.

Cuối cùng, du lịch nông nghiệp là một định hướng quan trọng của nông nghiệp Đài Loan khi phải đối mặt với nhiều vấn đề về kinh tế, văn hóa ở nông thôn, sự thiếu hụt lao động trẻ, việc đảm bảo và cải thiện đời sống nông dân. Sự phát triển phong phú của lĩnh vực này ở Đài Loan có nhiều bài học đáng quý cho bà con nông dân Việt Nam học hỏi, trao đổi để làm mới, làm tốt hơn những gì đang làm.